“M?n v? ?nn?m” yaz?s?n?n dili haqda مطلب تازه و جدید
“M?n v? ?nn?m” yaz?s?n?n dili haqda
- “M?n v? ?nn?m” yaz?s?n?n dili haqda
“M?n v? ?nn?m” yaz?s?n?n dili haqda
AliReza S?rrafi
?d?biyyat? g?li?mi? toplumlarda onlarca dil uslubu var. Bu uslublar bir yaz?n?n mövzusuna, zaman?na v? hal-havas?na gör? bir- birind?n f?rql?n?r v? mü?yy?n d?r?c?d? r?smi v? meiyar dild?n fasil? açar. Bel?likl? d? t?kc? ?d?biyyatlar deyil, dill?rin özü d? g?li?ib gücl?n?r.
Biz meiyar v? r?smi türkc?d?n ?lav? h?m d? ba?qa türkc?l?rimizd?n b?hs ed? bil?rik. M?s?l?n bizim bir arxayik dilimiz var...D?d? Qorqud kitab?n? n?z?rd? tutun. Bu kitab?n dili özün? m?xsusdur. Özün? m?xsus b?yan t?rzi v? b?zi öz?l lu??tl?ri d? var. Kims? d? D?d? Qorqud-un dilini d?yi?m?y? c?sar?t etm?z v? onu Az?rbaycan meiyar dili il? uy?unla?d?rma?? ??rt qoymaz.Füzuli-nin d? öz dili,Vaqifin,Sabirin,Möcüzün v? ??hriyar?n v?... d? öz dill?ri var.
Onlar?n lu??t dayir?l?ri d?, diyalektl?ri d? mü?yy?n q?d?r bir-birl?rind?n f?rql?nm?kd?dir. ?g?r bu ?airl?r? Ancaq bir dil uslubiyl?, m?s?l?n Füzuli dili il?, yazmaq qada?as? qoyulsayd?, onda n? Vaqif yaranard?,n? Sabir ,n? d? ??hriyar...
Tarix boyunca yaranm?? uslublardan ba?qa h?m d? eyni zamanda ya?amaqda olan bir neç? dil uslubundan dan??maq olar. M?s?l?n ?g?r bu gün bir ?ngiliz yazar? ist?s? f?ls?fi bir pies yazs?n, v? bu piesin f?zas?n? v? zaman?n? da q?dim Yunan filzsoflar? dövrün? apars?n, onda iki min il qaba??n hal- havas?n? pies? da??maq üçün öz piesini h?tm?n arxayik v? h?m d? f?ls?fi bir dil il? yazmal?d?r. ?g?r onu ça?da? v? meiyar dil il? yazsa, ya da muasir f?ls?fi terminl?rini i?? aparsa bu, ona b?nz?r ki, m?s?l?n ?flatun kot-?alvar v? kravatla teatr s?hn?sin? ç?xs?n! Bel?likl? d? ?s?r ?eyriciddi bir gulm?c?y? çevril?c?k.
?ksin? ?g?r bu gün bir yazar folklorik xatir? v? ya u?aql?q zaman?na ayid bir yaz? yaz?rsa, onu sad? dan???q dilind? yazmal?d?r. Arxayik ya da r?smi dild? yazsa, ?s?rin dili, m?zmunuyla uy?un g?lm?yib; ist?nil?n s?mimiy?t v? do?mal??? ?ks etdir? bilmiy?c?k.
Sus?n xan?m?n “M?n v? ?nn?m” yaz?s?ndaki göz?llik v? yenilik ondan ibar?tdir ki, ?s?rd? ?nn?-nin dilind?n yaz?lan bütün sözl?r, el?c? d? onunla ?nn?si-nin aras?nda ged?n qar??l?ql? diyaloglar t?mamil? T?briz diyalektiyl? yaz?lm??d?r. Bel?likl? d? Sus?n xan?m yaz?ç?l?q sah?sind? öz usta oldu?unu s?rgil?mi?di.Ona gör? d? onu bu c?sartin? gör? t?brik etm?liy?m.
Bundan ?lav?, folklor bax?m?ndan da bu ?s?r? ön?mli yer verm?k olar. ?s?rd? yer- yer tapmaca, qo?maca, ata sözü, deyim v? s... qeyd? al?n?b. Sah?d?n toplanan xalq ?d?biyyat? haqq?nda genel ilk?l?rd?n birisi d? odur ki, folklor materyal?nda ?l apar?lmay?b, topland??? kimi qeyd? al?ns?n( baxmayaraq ki, bu ilk?ni bir çoxlar? r?ay?t etmir), ancaq onu r?ay?t ed?nl?r, bu tap?nt?lara sad?q yana?d?qlar? üçün ?s?rl?rinin s?n?diyy?tin daha da gücl?ndirmi? olurlar. Bu tip folklor çal??malar? h?m düzgün elmi ?saslar il? üst-üst? dü?ür, h?m d? diyalektoloji yaxud l?hc??unasl?q bax?m?ndan da s?ciyy?vi karakter da??y?rlar.bildiyiniz kimi bizim güney Az?rbaycan diyalektl?ri haqda ?sas?n heç bir kitab n??r olmam?? v? bir neç? da??n?q m?qal? v? yaz?dan ba?qa ?limizd? heç n? yoxdur. Bel? bir halda ?s?rd? T?briz diyalektinin öz?llikl?ri v? göz?llikl?rini ?ks etdirm?k v? ?irin misallar verm?k onu diyalektoloji bax?m?ndan da yüks?k m?rt?b?y? qald?r?r.
Sus?n xan?m? bu s?daq?tin? gör? d? ikinci dön? t?brik etm?liy?m.
+ نوشته شده در جمعه دوازدهم اردیبهشت 1399 ساعت 16:33 توسط علیرضا صرافی |
